Zgodnie z raportem Savills z powodu problemów związanych z brakiem powierzchni biurowej dostępnej do wynajęcia od zaraz bądź w związku z niepewnością polityczną w niektórych krajach część najemców może decydować się na tymczasowe korzystanie z powierzchni elastycznej.
Mike Barnes, Associate, dział badań rynków europejskich w Savills, mówi: „Poprawa koniunktury gospodarczej w całej Europie przełoży się na wzrost liczby miejsc pracy dla pracowników biurowych oraz popytu na nową powierzchnię biurową, zwłaszcza na lokale o wysokim standardzie w atrakcyjnych lokalizacjach. Według Oxford Economics, w kolejnych pięciu latach może powstać dodatkowo 2,8 mln nowych miejsc pracy dla pracowników biurowych w 28 krajach Unii Europejskiej, co będzie oznaczać przyrost zatrudnienia o 4,4%, przy czym największe wzrosty są prognozowane w Szwecji (8,5%) i Danii (8,2%)”.
„We wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej, w 2019 roku najszybciej będzie rozwijał się sektor usług profesjonalnych, naukowych i technicznych, a tempo wzrostu zatrudnienia na stanowiskach biurowych może sięgnąć ok. 1,8%. W kolejnych 12 miesiącach w sektorze tym powstanie ok. 280 tys. nowych miejsc pracy, co spowoduje presję wzrostową na czynsze w warunkach rosnącej rywalizacji o najlepsze powierzchnie biurowe. W 2018 roku czynsze za najbardziej atrakcyjne biura wzrosły w Berlinie średnio o ponad 15% – na kolejnych miejscach znalazły Oslo (10,9%) i Paryż (9,7%). Według prognoz firmy Savills, wynajęcie biura w 2019 roku może być jeszcze droższe, zwłaszcza w Mediolanie, Frankfurcie, Barcelonie i Dublinie, gdzie stawki czynszowe mogą wzrosnąć odpowiednio o 9,1%, 6,6%, 6,4% i 6,3%” – dodaje Mike Barnes.
Eri Mitsostergiou, dyrektor działu badań rynków europejskich w Savills, dodaje: „Średnia stopa pustostanów w trzecim kwartale 2018 roku wyniosła 6,1% w porównaniu z 6,9% na koniec 2017 roku. Szacujemy, że na koniec 2018 roku spadła ona do 5,9%. W Berlinie (1,4%), Hamburgu (4,5%), Monachium (2,5%) i Sztokholmie (3,0%) praktycznie brakuje powierzchni biurowej. Z tego względu czynsze w tych miastach wzrosną w bieżącym roku powyżej średniej.”
„W 2018 roku ponownie odnotowano dużą aktywność firm z sektora TMT (technologie, media, telekomunikacja) na europejskim rynku powierzchni biurowych. Ich udział w łącznym wolumenie transakcji najmu wzrósł w ubiegłym roku do ok. 17% w porównaniu z 15% w 2017 roku. Za wzrost ten odpowiadał m.in. Dublin, gdzie firmy z branży technologicznej wynajęły 90 tys. m kw. powierzchni, co stanowiło 45% łącznego popytu w stolicy Irlandii. W 2018 roku wartość kapitału zainwestowanego w sektorze nowych technologii na terenie całej Europy wyniosła łącznie 69 mld euro, co oznacza wzrost o 129% w porównaniu z 2017 rokiem, w którym zainwestowano jedynie 30 mld euro. Przewidujemy, że trend wzrostowy utrzyma się również w 2019 roku” – dodaje Eri Mitsostergiou.
Jarosław Pilch, dyrektor działu powierzchni biurowych, reprezentacja najemcy, Savills: „W Warszawie na przestrzeni całego 2018 roku obserwowaliśmy wzrost stawek czynszowych na poziomie ok. 2%, ale dotyczyło to najlepszych obiektów, głównie w centralnych lokalizacjach. Wzrost ten nie jest znaczący biorąc pod uwagę wysokość czynszu bazowego, który w Polsce nadal jest niższy, niż w większości krajów Europy Zachodniej. W zeszłym roku mieliśmy do czynienia z luką podażową, w wyniku której firmy chcące się przenieść do nowego biura miały bardzo ograniczony wybór. Trend ten powoli dobiega końca a najemcy, którzy z przeprowadzką są w stanie zaczekać do 2020 r. znów mają silną pozycję negocjacyjną. Rozwiązaniem dla firm, którym umowa najmu kończy się już teraz, jeszcze przed oddaniem do użytku budowanych obecnie projektów, jest wynajęcie tymczasowo powierzchni w coworku lub biurze serwisowanym. Najemcy ponownie łapią zatem oddech, choć nie należy spodziewać się spadku poziomu czynszów, gdyż, oprócz poziomu pustostanów, mają na nie wpływ rosnące koszty budowy.”
Jeremy Bates, dyrektor ds. rynków najmu w regionie EMEA, Savills: „Środowisko pracy odgrywa kluczową rolę przy pozyskiwaniu i zatrzymywaniu najbardziej utalentowanych pracowników w większości firm, które w 2019 roku będą nadal rywalizowały o najlepsze budynki biurowe. To, w połączeniu z rosnącymi czynszami może na wielu kluczowych rynkach europejskich stawiać wynajmujących w uprzywilejowanej pozycji i zaowocować ograniczoną skalą udzielanych zachęt. Z kolei dla najemców oznacza to, że powinni oni rozpoczynać proces najmu wcześniej, a także brać pod uwagę elastyczne powierzchnie.”
„Oczekiwania najemców dotyczące poziomu obsługi, udogodnień i elastyczności spowodują presję na tradycyjnych wynajmujących, którzy będą zmuszeni do zmodyfikowania modelu działania i zaoferowania powierzchni biurowej na odpowiednich warunkach, aby móc konkurować z coraz dynamicznej rozwijającymi się operatorami elastycznych powierzchni biurowych” – dodaje Jeremy Bates.
Źródło: Savills Polska
